شنود غیر مجاز
شنود مصدر مرخم به معنی استماع که در مقابل آن گفت» است.
1 چنان چه گاهی این عبارت را با هم گفت و شنود» به کار میبرند. گرچه این واژه بدون قرینه لفظی یا معنوی، دلالت بر استماع مکالمه به صورت حضوری یا پنهانی نمیکند، ولی در برخی از عرفهای خاص بدون قرینه هم بر استماع مکالمه به طور پنهان به کار رفته است. از این رو به کار بردن این واژه بر استماع پنهانی در صورت صحیح است که قرینهای وجود داشته باشد.
عمل شنود تنها در خصوص امواج مطرح است، این امواج ممکن است صوتی، الکترومغناطیسی و نوری است. صورت ایجاد شده هم ممکن است در اثر صحبت انسان، ضربات کلیدهای دستگاه تایپ یا ضربات دستگاه تلگراف حاصل شود. البته امروزه با تغییرات عمده در سامانههای مخابراتی صرفاً صوت منتقل نمیشود، تصویر، عکس، اطلاعات نوشتاری و دیجیتالی از جمله مواردی هستند که انتقال و ارسال آنها به وسیله ابزارهای رایانهای و یا مخابراتی انجام میشود.
2
گفتار اول) رکن قانون جرم شنود غیر مجاز
مطابق ماده 2 قانون جرایم رایانهای که بیان میکند هر کس به طور غیر مجاز محتوای در حال انتقال ارتباطات غیر عمومی در سامانههای رایانهای یا مخابراتی یا امواج الکترومغناطیسی یا نوری را شنود کند، به حبس از شش ماه تا دو سال یا جزای نقدی از ده میلیون ریال تا چهل میلیون ریال یا هر دو مجازات محکوم خواهد شد.»
با توجه به معنی لغوی اصطلاح به کار رفته در قانون جرایم رایانهای دارای ابهام است. مگر آنکه بگوییم با توجه به این که شنود محتوای ارتباطات در فضای مجازی و پنهانی انجام میشود از این رو نیازی به تصریح قید پنهانی» نیست. همچنین شنود محتوای ارتباطات در فضای تبادل طول مسیر انتقال» توسط شخص ثالث انجام میشود، البته این به معنای آن نیست که در مبدأ و مقصد امکان شنود وجود ندارد، به عبارت دیگر از زمانی پیام وارد سامانه رایانهای یا مخابراتی میشود، مسیر انتقال محسوب میشود در یک دستگاه نمابر یا دورنگار نیز که تصاویر و کلمات نوشتاری روی کاغذ را از طریق خطوط تلفن انتقال میدهد یا پیامکهای تلفنهای همراه از زمان ارسال تا زمان دریافت احتمال شنود غیر مجاز آن وجود دارد. لذا چون با این عمل حریم خصوصی افراد دچار تعرض میشود قانونگذار دیگر بحث اینکه
موارد شنود باید دارای کدها یا قفلهای حفاظتی باشد را قید ننموده، لذا به همین منظور میتوان جرم شنود غیر مجاز را زمره جرایم علیه آسایش عمومی دانست.
گفتار دوم) رکن مادی جرم شنود غیر مجاز
1)رفتار مجرمانه مرتکب
رفتار مجرمانه مرتکب جرم شنود غیر مجاز شامل فعل مثبت مرتکب دایر بر گوش کردن کنترل یا نظارت بر محتوای ارتباطات و یا تحمیل محتوای دادهها چه به صورت مستقیم یعنی از راه ورود و دسترسی و استفاده از یک سیستم رایانهای یا به شکل غیر مستقیم یعنی استفاده از دستگاههای مغناطیسی و دریافت امواج و همچنین شنود از طریق ضبط و ذخیره کردن دادهها شود.
2) موضوع جرم
موضوع جرم دادههای رایانهای در حال انتقال غیر عمومی و در واقع دادههای خصوصی که انتقال آنها باید چهار ویژگی داشته باشد تا موضوع جرم شنود غیر مجاز قرار گیرد:
1-2) دادههای رایانهای باید در حال انتقال باشند. لذا در صورتی که دادهها در حال انتقال نباشند یا در سیستم موجود و یا آماده انتقال باشند، مشمول جرم شنود غیر مجاز قرار نمیگیرند و داخل در محدوده دسترسی غیر مجاز» قرار میگیرند. منظور از عبارت در حال انتقال نیز از لحظه شروع به انتقال تا پایان آخرین مرحله فرآیند انتقال میباشد.
2-2) فرآیند انتقال دادهها باید فرآیند غیر عمومی باشد، لذا انتقال عمومی این جرم را در بر نمیگیرد.
3-2) شرط سوم تحقق شنود غیر مجاز بدون حق بودن» مرتکب آن است، یعنی اگر مرتکب شنود حق انجام آن را داشته باشد و یا اقدام وی در جهت امنیت ملی و یا کشف جرایم صورت گیرد، جرم محسوب نمیشود.
4-2) استفاده از ابزارهای فنی جهت شنود غیر مجاز مانند دستگاههای دریافت امواج مغناطیسی و …
3) نتیجه جرم
شنود غیر مجاز جرم مطلق است و صوف عمل شنود عمدی و بدون حق دادههای رایانهای اعم از اینکه موجب خسارت گردد یا خیر جرم محسوب میشود.
1 – دهخدا، علی اکبر، لغتنامه، جلد 31، تهران، چاپخانه دانشگاه تهران، 1349، ص 27.
2 – ترکی، غلامعباس، ماهنامه دادرسی شماره 78، سال 1388 ، ص 15.
درباره این سایت